Hán Việt từ điển giản yếu – Đào Duy Anh

Hán Việt từ điển giản yếu – Đào Duy Anh

19/11/2024 Thông tin chi tiết về Hán Việt từ điển giản yếu – Đào Duy Anh

VÌ SAO CÓ SÁCH NÀY?

Vô luận nước nào, vẫn tự đã phát đạt tới một trình độ kha khá đều phải có những sách Tự điển hoặc Từ điển để làm tiêu chuẩn và căn cứ cho người học. Quốc văn của ta ngày nay đã có chiếu phát đạt, thế mà ta chưa từng thấy có một bộ sách Tự điển hoặc Từ điển nào, đó thực là một điều khuyết điểm lớn mà ai cũng phải công nhận.

Đứng ra biên soạn bộ Tự điển thứ nhất để làm tiêu chuẩn và căn cứ cho Quốc văn, ví như bộ Dictionnaire de l’Académie française của nước Pháp, hay bộ Khang hy Tự điển của nước Tầu, công việc ấy phải đo một toà Hàn lâm, hay một Hội đồng học giả tương đương, mà công phu đến hàng mấy chục năm mới xong được. Hội khai trí tiến đức ở Hà Nội đương toan gánh lấy cái trách nhiệm nặng nề khó khôn ấy, mà có lẽ trong nửa thế kỷ nữa ta mới thấy bộ Việt nam Tự điển hoàn thành. Nếu ta chỉ ngồi đợi cho có bộ Tự điển hoàn toàn thì những nỗi khó khăn hiện thời của người nghiên cứu Quốc vẫn làm sao mà trừ đi được?

Bỉ nhân khi mới nghiên cứu Quốc văn, đã lấy sự không có Tự điển làm điều rất khốn nạn khổ sở, nên hết sức dùng cách tra khảo gián tiếp mà bỏ cái sở khuyết của mình. Nhân đó bỉ nhân lại nuôi luôn cái hy vọng một ngày kia sưu tập những điều của mình đã nghiên cứu được, mà đem ra giúp một phần nhỏ mọn cho những người cũng đã từng cảm giác các nỗi khó khăn như mình.

Như trên kia đã nói, hiện quốc vân ta không có cái gì làm tiêu chuẩn và căn cứ, cho nên nghiên cứu rất khó, mà khó nhất lại là những chữ những lời mượn trong Hán tự, ý nghĩa rất hồn hàm phức tạp, không thể theo thói quen mà hiểu rõ như phần nhiều các chữ, các lời nôm na. Bỉ nhân nghĩ rằng trong khi còn đợi lân mới có bộ Tự điển hoàn toàn, gồm tất cả những chữ, những lời dùng trong Quốc văn vô luận là vốn của nước ta hay là mượn của Tàu, của Tây thì cần có ngay một bộ sách sưu tập tất cả, hoặc phần nhiều những chữ những lời mà ta đã mượn trong Hán văn là bộ phận khó nhất của Quốc văn. Bì nhân đem bộ sách này cống hiến cho đồng bào, chỉ hy vọng có thể giúp cho sự nhu yếu hiện thời của học giới ta một phần trong muôn phần vậy.

Thế giới tiến hoá không cùng, phàm cái gì sau cũng hơn trước, mà cái mới có lần đầu không sao bì kịp được với cái đã trải qua nhiều lượt cải lương. Bộ sách này ra đời, nếu đồng bào không cho nó là một vật vô dụng mà để ý đến nó, thì chắc rằng nó sẽ lợi dụng được những chỗ khen chê của người cục ngoại và theo sự nhu yếu mỗi ngày mỗi rộng mà bỏ cứu cho những chỗ tai mắt tác giả chưa đến, tâm tư tác giả chưa kịp, đặng nay thêm mai sửa cho thành bộ sách hoàn toàn. Tác giả rất mong rằng các nhà bác nhã trong nước đừng chê là nó quá thiển lậu mà bày vẽ cho những chỗ sai lầm thiếu thốn, tác giả cũng hết sức theo tình hình tiến hoá mà sửa sang chỉnh đốn cho bộ Hán Việt từ điển này khi nào cũng thích hợp với sự cân dùng của xã hội ta.

Tác giả cẩn chí