Hội làng Động Phí

Làng Động Phí thuộc xã Phương Tú, huyện Ứng Hoà, Tp Hà Nội. Trước năm 1945, Động Phí là tên gọi một xã gồm ba thôn Động Phí, Nguyễn Xã, Ngọc Động, thuộc tổng Đạo Tú huyện Ứng Hoà. Nay các thôn trên thuộc xã Phương Tú.Lễ hội làng Động Phí là một lễ hội lớn trong vùng được tổ chức hàng năm vào 2 ngày mồng 3 và mồng 4 tết với sự tham gia của hai thôn Nguyễn Xá và Ngọc Động.  ĐÌnh làng Động Phí, đình làng Ngọc Động và đình làng Nguyễn Xá thờ 3 Thành hoàng là 2 anh em Bạch Tượng, Bạch Địa và người em con dì là Đô Đài có công giúp Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước. Do Bạc Tượng là cả nên hội làng Động Phí lớn nhất.

Chính hội làng Động Phí tổ chức vào ngày mồng 4 tháng giêng, tương truyền là ngày huy công Bạch Tượng xuất trận dẹp loạn. Tuy nhiên, hội làng được tổ chức tưng bừng từ chiều mồng 3 tết. Hôm đó, làng tổ chức nghiềm quân, biểu dương lực lượng tham gia rước Thành hoàng. Tất cả quân rước tụ tập đông đủ ở sân trước nhà đại bái của đình Động Phí, dưới sự chỉ huy của ban khánh tiết, đoàn rước theo trình tự lần lượt rước kiệu Thành hoàng từ đình ra đầu làng, xuống cuối làng.

Hội đình nghiềm quân có đội cờ, đội rước bát bửu, đội nhạc bát âm, đội múa sênh tiền 12 – 16 em gái, đội trống nữ, đội múa rồng phù giá kiệu. Đáng chú ý hội rước làng Động Phí có bốn cỗ kiệu:

1. Kiệu Tam tự (1 đỉnh đồng và 2 cây nến bằng đồng).

2. Kiệu ngũ sự (1 đỉnh, 2 cây nến bằng đồng và 2 lọ lộc bình).

3. Kiệu long đình đặt long ngài bài vị đức bản thổ.

4. Kiệu bát cống, 16 người khiêng trên kiệu đặt long ngai bài vị huynh công Bạch Tượng đại vương.

Rước kiệu Thánh một vòng quanh làng thì hồi giá trở lại đình, xếp các cỗ kiệu trước cửa nhà đại bái. Buổi tối các cụ tổ chức tế Thành hoàng. Việc tế rất nghiêm cẩn. Tục xưa đến nay làng Động Phí nhất thiết phải sửa một cỗ chay dâng lễ nhà Thánh.

Mâm cỗ chay gồm: 3 bát cơm, 3 bát chè, 3 bát canh đậu và 6 đĩa (đĩa cùi dừa, đĩa lạc, đĩa bí, đĩa vừng, đĩa giá đậu, đĩa đậu ván) cũng gọi là tục cúng.

Sáng mồng 4 tết là ngày chính hội, dân làng Động Phí tề tựu nghênh đón hai đoàn rước của làng Nguyễn Xá từ trên xuống, của làng Ngọc Động từ dưới lên. Theo quy định nếu đám rước của làng Nguyễn Xá đến trước thì phải dừng trước nghi môn đợi đám rước làng Ngọc Động tới và nhường kiệu Thánh Ngọc Động vào trước vì Thành hoàng Ngọc Động là Tượng Địa đại vương thuộc thứ bậc hàng trên của Thành hoàng làng Nguyễn Xá là Đô Đài đại vương.

Lúc này là thời điểm tưng bừng nhất của hội làng Động Phí. Cuộc hội nhập đám rước của ba làng nghênh đón tiếp nhau. Các đội múa sư tử tự do trình diễn, tiếng trống hội náo nhiệt phá vỡ trật tự nghiêm chỉnh của đám rước kiệu, nhiều khi có cả kiệu quay, kiệu bay. Cờ xí bát bửu rợp trời. Múa sênh tiền, múa trống…. bộc lộ tài năng đa dạng.

Đặc biệt trong hội trước đây còn cò trò cướp cầu, đến nay thì không còn. Tương truyền cầu được làm từ của cây chuối hột đường kính 0.4m. Lễ cướp cầu được tổ chức tại sân đình thôn Động Phí và 5 thôn lân cận trong 9 keo kéo dài 3 ngày, bên nào cướp được cầu cho vào hố của mình sẽ là người chiến thắng.

Sau những màn trình diễn ngoạn mục các trò dân gian, các cỗ kiệu Thánh được đón rước qua nghi môn vào đặt ngay ngắn ở trước cửa đình. Bấy giờ các cụ ba thôn cùng vào thực hiện các nghi lễ tế cộng đồng. Cuộc tế kéo dài nhiều tuần. Buổi trưa dân làng tổ chức ăn chay kết nghĩa với nhau. Cuối buổi chiều dân làng Nguyễn Xá và Ngọc Động rước kiệu về. Các thôn tiếp tục nghi lễ tế đêm hôm đó tại đình làng mình.

Hội làng Động Phí thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn, tưởng niệm các vị anh hùng có công với đất nước, thắt chặt tình nghĩa giữa các thôn cùng chung một tín ngưỡng, từ đó tăng cường sự đoàn kết giúp đỡ nhau trong cuộc sống và góp phần bảo lưu những giá trị văn hoá đặc sắc ở địa phương.

Theo : Cinet