Lễ hội làng Thành

Hội làng Thành diễn ra ở đình và chùa là chính. Ngoài ra, trong làng còn một số địa điểm nữa, đó là các địa điểm liên quan đến cuộc rước kiệu thánh tuần du quanh làng.

Đình làng Thành là ngôi đình lớn, đặt trên thửa đất kề đường làng, địa thế đình khá rộng. Đình có quy mô bề thế, 5 gian hai dãy mái cong, lợp ngói mũi có sàn, cửa bức bàn, chấn song con tiện ( nay xây gạch bao quanh ). Chùa Thành cũng là ngôi chùa cổ, nhìn ra cánh đồng rộng, thoáng. Trong chùa có nhiều công trình có giá trị nghệ thuật.

Theo tục cổ truyền, khi làng vào hội thì cho hai giáp làm cỗ, đóng đám. Cỗ vào đám của làng chỉ có xôi, thịt lợn và muối vừng. Cỗ được bày lên mâm dâng lên thánh cung tế thần. Thành hoàng của làng Thành là đức Cao Sơn – Quý Minh. Đức Cao Minh được thờ ở đình Chung, thờ chung với làng Vẽ. Ngoài ra còn thờ vị hậu thần là Dương Quốc Công. Vị họ Dương này còn có nghè riêng trong xóm Đình gọi là nghè Miễu.

Trong dịp hội xuân, dân đóng đám từ ngày mồng 6 tháng Giêng. Trong ngày này có tổ chức rước kiệu. Làng Thành thờ ba vị nên có ba liệu rước trong hội. Người ta tổ chức nghênh rước vị thành hoàng Quý Minh từ đình Thành ra ngã tư vào chùa Thành. Tại đây đoàn kiệu này sẽ gặp đoàn rước kiệu Dương Quốc Công đi đến đó, hai kiệu nhập vào nhau. Kiệu Quý Minh đi trước kiệu Dương Quốc Công, cả hai cùng đi tới đình Chung làm lễ Đức thánh Cả Cao Sơn. Từ đây cả hai kiệu cùng rước, lúc này kiệu Cao Sơn đi trước.

Hành trình rước lúc này là cả ba cùng đi từ đình Chung theo đường xóm Dinh, tiến theo sườn làng đến ao Mạo, sau đó thẳng đường giữa làng ra đến quốc lộ 1A ( đường cái quan ) xuống cuối phố quán thánh rồi vòng trở về đình Thành. Cả ba kiệu đó hạ ở sân đình. Làng cho nồi hương vào đình để làm lễ an vị, chờ trong ba ngày.

Sau cuộc rước, làng làm lễ cướp cầu. Sân cầu ở cổng đình Thành liền bên chùa Thành. Chỗ ấy gọi là đồng. Truyền tích về quả cầu ở đây là: Do ngài Dương Quốc Công rèn luyện quan sĩ nên làm ra quả cầu. Thường ngày quả cầu đó được thờ ở nghè Miễu ( xóm Đinh ). Đến ngày hội thì đem ra chơi; Khi chơi có làm lễ tế cầu.

Sân cầu có vạch ở giữa sân, cuối sân. Người chơi chia làm hai bên. Khi cụ tiên chỉ cầu mùa gieo cầu, hai bên xông vào cướp, cướp được thì chạy qua sân đối phương rồi ôm chạy về phủ phục nộp ở cửa đình. Bên nào nộp được là bên đó thắng, năm ấy là làm ăn khá giả.

Hội làng Thành cũng có tổ chức vật, nhưng không thờ vật mà chỉ vật giải. Làng cũng có cho đánh cờ người. Quân cờ là các chàng trai, cô gái trẻ, mặc áo tướng sỹ, có vẽ chữ 32 quân cờ. Hai bên, một bên nam, một bên nữ. Có năm cả hai bên cùng nữ. Điều kiện chọn quân cờ là những cô không quá 18 tuổi. Cô nào đẹp nhất thì vào làm tướng. Khi chơi có trống đánh và có bàn cờ nhỏ bên ngoài theo dõi.

Ở hội làng Thành cũng tổ chức trò chơi như đập nồi, đập niêu, ném vòng cổ chai, chạy hoá trang. Chạy hoá trang ở đây xếp từng bộ không cho người tham gia biết, ai lấy phải bộ nào thì mặc bộ đó, vừa chạy vừa mặc.

Hai giáp của làng Thành đều có đội kỳ lân sư tử. Hai đội này khi hội được đi đầu đoàn rước, vừa đi vừa múa. Khi kiệu về đình thì múa thờ ở đình. Mỗi đội kỳ lân có một phong cách riêng, nét độc đáo riêng. cả hai đều múa rất giỏi, rất nhiều động tác. Khi múa thờ ở đình, cả hai đội đều trổ hết tài nghệ của mình để biểu diễn.

Chiều ngày mồng tám tháng giêng là ngày giã hội làng Thành. Làng tổ chức tế hoàn cung. Khi hoàn cung thì ba kiệu lại thong dong về cơ sở của mình. Đoàn rước lúc này về đình Chung theo đường ao Mạo.Tới đường rẽ lên nghè Miễu thì kiệu thánh Quý Minh dừng lại cho kiệu Dương Quốc Công về. Lúc này kiệu Cao Sơn lên đầu, kiệu Quý Minh đi thứ 2, kiệu Cao Sơn chuyển nồi hương vào đình Chung thì về thứ 3, cả ba tiến vào nhà sắc ở giữa làng. Tại đây tề tựu rồi tháo kiệu cất vào nhà sắc, hoàn thành lễ hoàn cung.

Cúng trong ba ngày này, ở đình chùa có tổ chức hát nhà tơ, hát chèo, hát ống….Hát ống là lối hát đối đáp với nhau, ai hát thì cầm ống hát cho người bên kia nghe; ống hát làm bằng ống tre, lột da con ếch làm màng loa, hai loa nối với nhau bằng sợi chỉ truyền âm. Bên kia để ống nghe vào tai nghe được thì bỏ tai nghe làm loa hát cho bên kia đáp lại…

Hội làng Thành là hội có tiếng ở vùng Bắc Giang. Hội này có cuộc rước và trò cướp cầu khá qui củ, độc đáo. Trong lễ hội, cỗ bàn cúng đơn giản không cầu kỳ, không tốn kém. Ngoài lễ hội đầu xuân, làng Thành còn có lễ hội mùa thu là hội của đình. Nói chung, lệ mùa thu bình thường không to vui bằng hội xuân. Từ khi có hội Xương Giang, hội làng Thành cũng là một trong những hội làm cho lễ hội Xương Giang có thêm sức sống.

Theo Bacgiang.gov.vn