Lễ hội Đình Vồng

Trong ngày hội, người ta tổ chức tế lễ, rước sách và các môn thi, các trò chơi dân gian.
Đám rước trong hội đình Vồng được diễn ra với nghi thức trọng thể. Ngày 15 tổ chức rước 17 đạo sắc từ nhà để sắc ở làng Vân Cầu về đình. Đi đầu đoàn rước là một người đóng tướng. Người này phải được lựa chọn kỹ theo từng năm. Đó phải là người có gia đình toàn vẹn, có chức sắc trong làng và có uy tín trong dân, được mọi người quý trọng kính nể. Khi rước sắc về đến đình thì tổ chức tế lễ long trọng.
Trong  hội đình Vòng xưa có tục tế ngựa rất uy nghiêm, có nhiều trò chơi, nhiều môn thi đấu thể thao dân gian giầu tính thượng võ như: Múa võ, vật,       đua ngựa, bắn cung, bắn nỏ, bắn phết và nhiều trò chơi dân gian chọi gà, thi thả diều, thi thổi cơm, chạy chữ…

Đầu tiên phải kể đến cuộc thi đua ngựa được tổ chức rất chu đáo, có lề luật. Địa điểm diễn ra cuộc đua ngựa là con đường rộng chạy quanh một quả đồi. Trên đường đua được đặt trướng ngại vật là cây tre bắc cao ngang đầu ngựa. Sắp vào cuộc thi ông cai đám tiến ra điểm xuất phát có đặt hương án và cắm cờ, thắp hương làm lễ song rồi tuyên bố lý do và nổi trống đốt pháo hiệu. Khi có pháo hiệu nổ, hai kỵ sỹ điều khiển ngựa quần áo nai nịt gọn gàng, đầu chít khăn đỏ bỏ múi, ngang sườn thắt bao thúc ngựa tiến vào trường đua. Gần đến đích ( Có vật chắn ), người dự thi cúi giạp người trên lưng ngựa vượt qua trướng ngại vật. Nếu ai nhanh hơn và không để rơi chướng ngại vật là người thắng cuộc .

Trong cuộc thi đua ngựa bắn cung thì đua ngựa là phụ, bắn cung là chính. Sân đua được dọn trên một bãi đất rộng. Gần đích là một nia quét vôi trắng, trong nia ấy vẽ ở tâm điểm một vòng tròn nhỏ bằng mực đen. Người ta chôn ba cây tre cao rồi treo ba cái nia như vậy lên ngọn tre. Sau khi có hiệu lệnh từng tốp ba kỵ sỹ ăn mặc gọn gàng, đeo cung tên phi quanh sân một vòng lấy đà đến khi cách đích khoảng 40m ( nơi có một vạch vôi trắng ) thì dừng ngựa và bắn cung. Nếu người nào bắn trong tâm cả ba phát thì được giải ông cai đám sẽ trao giải bằng cách vòng một vuông nhiễu điều vào cổ người đoạt giải rồi trao cho anh ta mọt đồng bạc, một bánh pháo và một gói chè.

Trong trò thi diều, người ta tổ chức thi hai loại : Diều loại to có sáo và diều loại nhỏ không có sáo. Ông cái đám cầm đầu ban chấm thi và điều hành cuộc thi. Từng nhóm ba diều vào xới. Một diều có người  đâm ( phóng ) diều và một người ra dây. Sau khi cai đám tuyên bố lý do, pháo nổ rứt, các diều vun vút lao lên trời. Loại diều có sáo phải đạt các tiêu chuẩn : Diều to, lên cao và lên thẳng, không trao đảo, sáo kêu đều và hay thì được giải theo thứ tự nhất, nhì, ba. Hội thi thả diều thu hút rất đông người đến dự và cổ vũ.

Hội đình Vồng được tổ chức long trọng, vui vẻ trong ba bốn ngày đêm. Ở hội đình Vồng ngoài việc diễn các tích trò còn tổ chức thi hát đối đáp giữa các gánh hát trong vùng và các nơi khác đến biểu diễn khiến không khí lễ hội càng thêm hấp dẫn.

Do điều kiện thực tế khách quan từ sau năm 1953, lễ hội đình Vồng không được tổ chức lớn mà chỉ với quy mô nhỏ ở địa phương. Đến năm 1998, dưới sự chỉ đạo của Sở VHTT và UBND huyện Tân Yên, lễ hội đình Vồng được tổ chức long trọng tại trung tâm huyện theo đình kỳ 5 năm 1 lần nhằm gìn giữ và phát huy vốn di sản văn hoá truyền thống đặc sắc của nhân dân trong vùng Yên Thế Hạ (nay là Tân Yên). Đồng thời, lễ hội cũng cũng phản ánh tinh thần thượng võ, kiên cường, bất khuất của các chàng trai con cháu cụ Đề trong lịch sử đấu tranh giành độc lập dân tộc. Lễ hội đình Vồng còn góp phần không nhỏ trong việc giáo dục các thế hệ con cháu hôm nay phải biết giữ gìn đạo lý “uống nước nhớ nguồn” cao đẹp của các bậc tiền nhân để lại.

Theo tapchisongthuong.com