Tết mừng chiến thắng của người Nùng Dín

Tết mừng chiến thắng của người Nùng Dín được tổ chức từ 01/07 đến 07/01 Âm lịch hàng năm, tại huyện Mường Khương và huyện Bắc Hà.

Tết là dịp bà con dâng cúng thần linh thổ địa các món ăn từ chuối: quả chuối, hoa chuối, lõi chuối, xôi 7 màu với biểu tượng cây chuối và một đôi đũa màu đỏ, hát dân ca kể về sự tích chống giặc.

Truyền rằng, xưa triều đình nhà Hán (Trung Quốc) đưa quân đánh chiếm Mường Khương. Chúng chiếm đóng, giết người Nùng rất dã man. Do thế giặc mạnh nên sau một thời gian chống cự, đồng bào phải bỏ lại vùng đất của mình, rút lui theo dòng chảy của sông. Quân giặc tưởng người Nùng đã chạy trốn xa rồi nên không đuổi nữa, quay lại chiếm đóng mường, sau đó rút về nước, chỉ để lại một số người cai quản. Sau một thời gian ẩn nấp trong rừng, người Nùng đã củng cố lực lượng, quyết tâm đánh giặc để giành lại vùng đất của mình.Trong lễ ăn mừng chiến thắng, người Nùng đã làm xôi bảy màu. Từ đó, họ chọn ngày 1/7 âm lịch làm ngày Tết cổ truyền của người Nùng. Cũng từ đó, món xôi này trở nên không thể thiếu trong ngày mừng lễ chiến thắng.

Theo những người cao tuổi ở đây, mỗi màu xôi mang một sắc thái của cuộc kháng chiến năm xưa. Chẳng hạn, xanh lá chuối là màu của mùa xuân; đỏ thẫm là màu máu của những người đã anh dũng hy sinh, vàng là biểu tượng cho sự đau thương ly tán, đỏ tươi tượng trưng cho chiến thắng hào hùng của người Nùng Dín…Điều làm nên sự khác lạ của món xôi này chính là “bản hợp tấu” tài tình của màu sắc mà chỉ những người phụ nữ Nùng Dín khéo léo mới có thể tạo ra. Không dùng bất cứ một thứ phẩm màu cao cấp nào, chỉ tận dụng cây rừng có sẵn như lá cây đỏ đen, cây hoa vàng, lá câm hoa hay nghệ… nhưng bằng bí quyết gia truyền, họ đã tạo ra một món ăn hấp dẫn.Xôi được làm từ thứ gạo nếp ngon, hạt to tròn, hương thơm ngọt, loại gạo chỉ có trên nương rẫy, mỗi năm một vụ cấy hái. Gạo ngâm kỹ, đãi sạch, ướp màu rồi đồ khoảng hai giờ.

Những phụ nữ Nùng Dín giàu kinh nghiệm cho biết, để giữ màu xôi được tươi, không được cho muối vào gạo nếp khi nấu.

Màu xanh là biểu tượng của mùa xuân; màu đỏ là máu của những người đã hy sinh, là chiến thắng hào hùng của người Nùng Dín…, bảy màu xôi thể hiện sự hào húng của cuộc kháng chiến chống quân Hán của đồng bào Mường KhươngNgười Nùng Dín quan niệm, trong các ngày lễ, ngày Tết, việc ăn xôi bảy màu sẽ mang lại nhiều điều may mắn, tốt lành.