Nero nhà thơ bạo chúa
Lời giới thiệu
Köxtôlanhi Đejué (1885-1936) là một nhà văn lớn của phong trào Văn học Mới Hungari trong nửa đầu thế kỷ hai mươi. Nếu tập thơ Những bài thơ mới (1905) của Ady Endre dã khai sinh cho Văn học Mới, thì tập thơ Giữa bốn bức tường (1907) của Kôxtô- lanhi là tiếng sấm mùa xuân thứ nhì bảo hiệu một mùa bội thu trên cảnh đồng bạc màu của nền thơ Hungari thời đó. Khó lòng mà nói cho hết được ảnh hưởng kích thích sinh thành của hai ông đối với nền văn học hiện đại Hungari: hàng loạt tài năng kế tiếp nhau nở rộ về sau, trước hết qua thơ của hai ông mà biết đến những khả năng mới của truyền cảm trong thơ.
Hai mươi chín năm tiếp theo, từ 1908 đến 1936, Köxtőlanhi đã liên tục cho ra đời năm một, năm đôi hàng loạt những đứa con tinh thần : 11 tập thơ, 7 tập truyện ngắn, 5 tiều thuyết, 7 tập tản văn, 2 tập thơ dịch. Sau khi ông mất, nhà xuất bản Nhugot còn in 11 tập di cảo của ông về ngôn ngữ học, về chân dung các nghệ sĩ, về sân khấu. Đó là chưa kề đến khối lượng khồng lờ những bài bảo mà ông phải viết đều đặn hàng tuần, thậm chí có lúc hàng ngày, cho hai, ba tờ báo khác nhau. Thật là một cây bút có sức làm việc đáng kinh ngạc, với chất lượng nghệ thuật cao. Thi hào Ady từng viết về Kôxtôlanhi : «Ông là nghệ sĩ, ông là nhà văn, tôi không biết có làm được cho tất thảy mọi người hiều tôi hay không : ông là cây bút văn chương». Quả đúng như vậy: thơ Kôxtôlanhi có hình thức điêu luyện tới tột đỉnh, vần điệu của ông…